Massalia

      Dóu tèms que se creavon li federacioun Celto-Ligouro, En l'an 594 av. J.C., li Grè de Foucèio desbarquèron dins uno calanco ligouriano e foundèron Massalia.

      Aquelo istalacioun fuguè facho emé lou counsentamen di Ligour. D'après la legèndo, Ligour e Fouceien an fa pache en maridant Giptis, fiho de Nann rèi di Segobrige e Protis capo fouceien.

      Li Grè apourtèron i Ligour uno civilisacioun d'elèi. Au siecle VI av. J.C., Lis Iounien tenien la proumiero plaço di païs mediterran pèr lou coumerce, l'endustrìo, la filousoufìo e lis art.

Lou noum de Ligourìo, pèr nosto regioun, se trobo dins la literaturo grèco dóu siècle VI av. J.C.

      En 387 av. J.C., l'Iounìo passè souto la man dóu rèi de Perso e la vilo de Foucèio fuguè destrucho. La flour fouceieno se recatè à Massalia.

      Li jouini celto-ligour venguèron noumbrous à Massalia pèr aprendre li sciènci d'Iounìo. Lis escolo faguèron flòri meme dins li proumié tèms de la priso de la vilo pèr Cesar en 49 av. J.C.

      Massalia visquè sièis siecle d'espandimen. A agu fin qu'à 6000 abitant.

      Massalia s'ourganisè en republico emé uno assemblado de 600 inmourtau : li timouque, nouma pèr touto sa vido. Quand un timouque trepassavo l'assemblado en noumavo un nouvèu, en chausissènt lou cieutadan lou mai meritous dintre li paire de famiho. Falié, à despart d'acò, que fuguèsse Massaliote despièi au mens tres generacioun.

      L'assemblado dounavo, pèr l'amenistracioun courrènto, lou poudé à un counsèu de quinge d'entre éli. Tres avien la presidènci dóu counsèu e lou vertadié poudé..

      Pèr la tranquileta publico, i porto di bàrri, lis estrangié que venien à Massalia devien abandouna sis armo au cors de gardo.

      De 594 à 49 av. J.C., Massalia a sachu se defènre de tóuti lis assalido. A n'aquelo periodo Massalia fuguè forço prouspèro.

      Sus mar li massaliote aguèron uno forço mai qu'impoutanto. Acò permeteguè l'instalacioun de nombrous coumtadou sus lou marage prouvençau.

      Pèr soun coumerce, Massalia fuguè oubliga de se batre sus mar e sus terro. L'istòri militàri de Massalia fuguè mesclado à n'aquelo de Roumo soun aliado.